Choroby tarczycy a zaburzenia w układzie ruchu

Nadczynność tarczycy a zmiany w narządzie ruchu

Nadczynność tarczycy można stwierdzić podczas wywiadu i obserwacji pacjenta oraz wykonując badania hormonalne. Zmniejszone stężenie tyreotropiny (TSH), duże stężenie wolnych hormonów tarczycy – trijodotyroniny (fT3) i tyroksyny (fT4) świadczą o tyreotoksykozie, czyli nadmiarze hormonów tarczycy.

Objawy jakie mogą towarzyszyć chorobom tarczycy przebiegającym z nadmiarem hormonów tarczycy to m.in. nadpobudliwość psychiczna, spadek masy ciała, szybką czynność serca, biegunki.

W przebiegu tyreotoksykozy mogą występować również zmiany w układzie ruchu – zaburzenia w funkcjonowaniu mięśni (miopatie), stawów i kości.

U większości chorych z nadczynnością tarczycy dochodzi do nasilenia procesów resorpcji kości (czyli procesu utraty tkanki kostnej), co skutkuje początkowo osteopenią, a z czasem osteoporozą. Zmniejsza się odporność kości na obciążenia, co skutkuje zwiększonym ryzykiem złamań. Obniżona gęstość mineralna kości dotyczy zwłaszcza kobiet po menopauzie.

Z kolei objawy miopatii mogą występować nawet u 80% osób z tyreotoksykozą powodując trudności w chodzeniu po schodach, w unoszeniu ramion lub wyprostowanych nóg do góry. Mają one cięższy przebieg u mężczyzn i osób w starszym wieku. Zapalenie stawów występuje rzadko.

Postępowanie w przypadku zajęcia układu kostno-stawowego w przebiegu nadczynności tarczycy

Nadrzędnym postępowaniem jest normalizacja stężenia hormonów tarczycy, przyjmując tyreostatyki, przechodząc terapię radioaktywnym jodem lub niezbędna operację.

Ważnym aspektem diagnostycznym jest wykonanie densytometrii, zwłaszcza u kobiet w okresie okołomenopauzalnym lub z długą historią choroby o chwiejnym przebiegu. Badanie to pozwoli na wczesne wykrycie osteopenii/osteoporozy oraz wdrożenie leczenia, zanim dojdzie do złamania kości. Ważna jest suplementacją witaminą D, odpowiednie spożycie wapnia w diecie oraz odpowiednie ćwiczenia.

Wiadomo, że osoby, które przebyły nadczynność tarczycy mają zwiększone ryzyko złamania szyjki kości udowej w starszym wieku, a osoby młode, które nie osiągnęły jeszcze szczytowej masy kostnej, częściej chorują na osteoporozę w przyszłości.

Niedoczynność tarczycy a zmiany w narządzie ruchu

Niedoczynność tarczycy to stan, w którym dochodzi do niedoboru hormonów tarczycy najczęściej w wyniku zmniejszenia ich wydzielania przez tarczycę (pierwotna niedoczynność tarczycy), albo choroby narządu nadrzędnego jakim jest przysadka (wtórna niedoczynność tarczycy).

Do ustalenia prawidłowego rozpoznania wystarcza stwierdzenie dużego stężenia TSH przy zmniejszenie aktywności tyroksyny (fT4) w surowicy. Przy ustaleniu przyczyny problemu z tarczycą przydatne będzie badanie USG tarczycy oraz oznaczenie stężeń przeciwciał przeciwtarczycowych (aTPO, aTG). Przydatne jest także oznaczenie lipidogramu.

Hormony tarczycy regulują bardzo wiele procesów w naszym organizmie, a ich niedobór pociąga za sobą przeróżne zmiany ogólnoustrojowe, w tym nawet u 80% chorych występują dolegliwości ze strony układu ruchu.

Myślimy o niedoczynności tarczycy, gdy występują u nas objawy takie jak:

• uczucie zmęczenia, senność, uczucie chłodu
• przyrost masy mięśniowej
• zaparcia
• zaburzenia pamięci
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet, czy spadek libido u mężczyzn
• osłabienie, sztywność i bóle mięśni, głównie obręczy barkowej i biodrowej – co objawia się trudnościami w chodzeniu po schodach, wstawaniu z pozycji siedzącej, wykonywaniu prostych czynności np. czesanie włosów,
• ból, tkliwość, ograniczenie ruchomości oraz obrzęk w okolicy nadgarstka związany z zapaleniem pochewek ścięgien mięśni zginaczy palców,
• sztywność, ból, obrzęki stawów i tkanek okołostawowych stawów kolanowych, skokowych i nadgarstków,
• bolesne skurcze mięśni, narastające po wysiłku fizycznym i narażeniu na niskie temperatury.

Niedoczynność tarczycy wpływa również na metabolizm kości i przemiany kolagenowe tkanki łącznej, co może zwiększać ryzyko pojawienia się zaburzeń takich jak:

• chondrokalcynoza (dna rzekoma), czyli gromadzenie się w chrząstkach i płynie stawowym kryształów pirofosforanu wapnia. Charakteryzują się one łagodnym przebiegiem i zazwyczaj nie objawiają się ostrym atakiem choroby i występowaniem silnych bólów stawowych,
• pogorszenie jakości struktury kości– niedobór hormonów tarczycy powoduje zmniejszenie aktywności zarówno komórek budujących (osteoblastów), jak i niszczących kość (osteoklastów),
• jałowa niedokrwienna martwica głowy kości udowej– powoduje ból zlokalizowany w pachwinie i pośladku, promieniujący do uda, nasilający się przy chodzeniu, a w zaawansowanym stadium choroby skrócenie kończyny i utykanie,
• zespół cieśni nadgarstka– występuje nawet u 80% pacjentów z niedoczynnością tarczycy. Objawia się mrowieniem, drętwieniem oraz bólem palców rąk, zaburzeniami czucia w tej okolicy oraz zanikiem mięśni kłębu kciuka,
• artropatia neurogenna– powstaje w wyniku ucisku i uszkodzenia nerwów obwodowych na skutek obrzęku otaczających tkanek, przebiega z uczuciem drętwienia i zaburzeniami czucia w kończynach.

Postępowanie w przypadku zajęcia układu kostno-stawowego w przebiegu niedoczynności tarczycy

Leczenie polega na podawaniu hormonów tarczycy (L-tyroksyny). Prawidłowe leczenie niedoczynności tarczycy prowadzi do zmniejszenia dolegliwości ze strony układu ruchu, poprawy ogólnego samopoczucia, zwiększenia siły mięśniowej, ustąpienia bólu i obrzęku stawów. Większość pacjentów z niedoczynnością tarczycy wymaga leczenia przez całe życie.

U części chorych pomimo uzupełnienia hormonów tarczycy objawy ze strony narządu ruchu nie ustępują i wówczas na pomoc przychodzi fizjoterapia.

• terapia manualna, praca na tkankach głębokich uśmierzy dolegliwości mięśniowe i okołostawowe,
• aktywność fizyczna i dobrze dobrany trening na pewno poprawi metabolizm organizmu, pozwoli kontrolować masę ciała, dotleni organizm. Jednak należy pamiętać ze przetrenowanie i zbyt intensywna aktywność zmniejsza stężenie hormonów tarczycy.
• Ważnym aspektem regulacji metabolizmu tarczycy jest również odpowiednia dieta eliminująca zwłaszcza słodycze i produkty mleczne wzbogacane cukrem, jak jogurty, słodzone napoje mleczne itp.